Ze względu na sposób postrzegania człowieka i jego przeżyć psychoterapia dzieli się na kilka nurtów teoretycznych. Sposób pracy terapeuty na ogół jest zgodny z założeniami wybranego podejścia. W praktyce często korzysta się z wiedzy zaczerpniętej z kilku różnych koncepcji.

Rodzaje psychoterapii:

Psychoanaliza

Co to jest psychoanaliza?

Psychoanaliza w pierwszym rzędzie kojarzy się z postacią jej twórcy, Zygmunta Freuda. To pierwszy, historycznie rzecz biorąc, i podstawowy nurt w psychoterapii. Z teorii psychoanalizy wywodzą się: psychoterapia analityczna i psychoterapia psychodynamiczna. Są to jej bardziej współczesne formy. Stosują mniej rygorystyczne zasady niż psychoanaliza, oraz trwają krócej. Opierają się na tych samych założeniach teoretycznych. Koncentrują się na dynamice procesów psychicznych, akcentują znaczenie popędów biologicznych, wagę stadiów rozwoju i ich konsekwencji w życiu człowieka, badają system mechanizmów obronnych. W terapii istotna jest świadomość ukrytych motywów zachowania, pragnień i fantazji (również marzeń sennych). Analizowane są doświadczenia przeszłe i obecne. Omawianie emocji, które pojawiają się w relacji miedzy terapeuta i pacjentem, pomagają w procesie zdrowienia.

Psychoterapia behawioralna

Na czym polega terapia behawioralna?

Powstała jako odpowiedź, i po części sprzeciw, wobec psychoanalizy. Jest oparta na teorii uczenia się. Psychika jest spostrzegana jako suma nawyków. Te zachowania, które są często powtarzane albo nagradzane, utrwalają się. Inne zanikają. Nawyki można zmieniać przez przeuczanie. Zamiast rozważań i analizy przeżyć, w sporym stopniu nieświadomych, behawioryści koncentrują się na doświadczaniu i działaniu. Metody behawioralne to praca nad zmianą konkretnego zachowania. Terapia behawioralna jest stosowana często w różnego rodzaju fobiach, przy zmianie silnych przyzwyczajeń. Warunkowanie, odzwyczajanie, przeuczanie, desensytyzacja – to określenia stosowane w terapii behawioralnej.
Terapia behawioralna zapoczątkowała takie nurty jak terapia poznawcza, psychoterapia poznawczo-behawioralna (terapia cbt), terapia dialektyczno-behawioralna.

Psychoterapia poznawcza i poznawczo behawioralna

Czym jest terapia poznawcza i behawioralno-poznawcza (cbt terapia)?

Psychoterapia poznawcza koncentruje się na związku emocji ze sferą poznawczą człowieka. Okazało się, że nastrój bardzo silnie zależy od sposobu myślenia, oraz sposobu spostrzegania siebie i otoczenia. Przekonania, poglądy i opinie maja wpływ na odczuwane emocje. Praca nad zmianą założeń prowadzi do zmiany samopoczucia. Za tym idą zmiany zachowania.

Nurt poznawczo behawioralny (terapia kognitywno-behawioralna) łączy zaś podstawy teoretyczne dwóch poprzednio opisanych nurtów – poznawczego i behawioralnego. Kładzie nacisk na związek przeżywanych emocji ze sposobem myślenia. Wykorzystuje założenia teorii uczenia się i warunkowania do wprowadzenia pożądanych zmian.

Psychoterapia humanistyczna

Psychoterapia humanistyczna dzieli się na nurt Gestalt oraz nurt egzystencjalny

Terapia humanistyczna podkreśla wagę autonomii człowieka, jego możliwości rozwojowe, zależne od woli, nie zdeterminowane przez popędy biologiczne. Ważne jest kształtowanie samoświadomości, rozwijanie własnego potencjału. Psychoterapia humanistyczna, zwłaszcza psychoterapia humanistyczna typu Gestalt, charakteryzuje się pełną, bezwarunkową akceptacją dla przeżyć i doznań człowieka. Terapia Gestalt koncentruje się na aktualnym doświadczaniu (tu i teraz). Spostrzega człowieka jako całość, ważna jest psychika i ciało, doznania fizyczne. Psychoterapia egzystencjalna z kolei, akcentuje problem poczucia sensu w życiu człowieka. Dostrzeganie możliwości ale też akceptacja ograniczeń, jakie narzuca życie, jest istotą i celem pracy terapeutycznej.

Psychoterapia systemowa

Na czym polega terapia systemowa?

Pojedyncza osoba jest częścią większej całości, rodziny, społeczeństwa. Jej zachowanie jest wplecione w system zależności między członkami sytemu. Dotyczy to zwłaszcza najbliższej rodziny. To, co robimy, jest równocześnie efektem i przyczyną zachowania innych osób (zależność cyrkularna). Objawy zaburzeń jednostki są odzwierciedleniem problemu, który istnieje, i utrzymuje się często w wielopokoleniowym systemie rodzinnym. Terapia rodzinna to często właśnie systemowa terapia rodzin. Podejście systemowe weszło na trwałe w skład ogólnie pojętej myśli psychoterapeutycznej.

Psychoterapia integracyjna, integratywna, zintegrowana?

Psychoterapia integratywna, to podejście terapeutyczne, które uwzględnia różne perspektywy teoretyczne. Opiera się na założeniu, że korzystanie z wielu koncepcji psychoterapii pomaga w lepszym rozumieniu złożonej istoty człowieka. Psychoterapia integracyjna daje możliwość szerszej perspektywy pojęciowej. Wzbogaca arsenał metod i zwiększa pulę możliwych rozwiązań. Z wybranych koncepcji terapia integratywna czerpie to, co trafne i skuteczne w odniesieniu do konkretnego problemu i konkretnego człowieka.